De gezellige kerstdiners waren achter de rug. De wensen en de kussen bij de overgang naar het nieuwe jaar uitgewisseld. De eerste werkweek van het nieuwe jaar had zich op gang getrokken. Voor de enen, die snel weer in de hectiek van de ratrace zaten, al wat vlugger dan voor de anderen, die nog even dromerig Jingle Bells door de oren voelden suizen. Ondanks de miserie op veel plaatsen in de wereld hadden de meeste mensen in de traditionele westerse industrielanden genoten van de jaarlijkse periode van stilstaan en reflectie en van plannen maken voor een nieuwe start. En we waren vastbesloten er het beste van te maken. Het vorige jaar (2015) was een boek met nog bijna 365 onbeschreven witte bladzijden, vol nieuwe kansen.
Ook voor al wie niet kon zeggen dat 2014 een echt succesjaar was geweest, hield het nieuwe jaar, zoals altijd, veel beloftes in. Zoals bij elke jaarwende geloofden we in die eerste werkweek met veel enthousiasme dat we dit keer wel onze voornemens zouden waarmaken. Dat onze favoriete voetbalploeg ergens in de zomer een fameus kampioensfeestje zou bouwen. Dat we mensen op ons pad zouden tegenkomen die ons positief zouden kunnen inspireren. Dat we zouden kunnen afrekenen met pech en tegenslag.
En toen barstte na amper twee werkdagen in het nieuwe jaar de bom van de koelbloedige moorden in de redactiezaal van Charlie Hebdo. Die bleken bovendien nog maar het begin te zijn van een waanzinnige week waar we nog lang van zullen moeten bekomen.
Want, nog los van het feit dat we zullen moeten aanvaarden dat we om het even waar en om het even wanneer op een wandelende tijdbom kunnen botsen, doen de gebeurtenissen natuurlijk ook enorm veel vragen rijzen. Hoe gaan we in de geglobaliseerde wereld echt om met andere culturen en religies ? Nemen we in deze tijd van haastige tweets wel voldoende afstand om na te denken over wat we zeggen? Drukken we ons genuanceerd genoeg uit? Hebben we wel genoeg kennis van zaken om zomaar op fora onze meningen te uiten? Zitten het kapitalistische systeem en de democratie echt op een dood spoor? En dreigen we nu niet nog meer in de valkuil te trappen van de her en der al sterk aan de oppervlakte woelende polarisatie?
Het zijn maar enkele vragen waarover nog veel inkt zal vloeien, en het staat als een paal boven water dat de antwoorden erop vaak diametraal tegenover elkaar zullen staan. Maar zolang dat op een beschaafde en respectvolle manier gebeurt, kan dat alleen maar goed zijn. Immers: du choc des idées jaillit la lumière, zoals onze zuiderburen het zo mooi verwoorden. Misschien komt dus uit de barbaarse daden die deze week dood en verderf hebben gezaaid, tientallen families in eindeloos verdriet hebben ondergedompeld en miljoenen mensen hebben geschokt, ook iets goeds naar voor. Al ben ik natuurlijk niet zo naïef om te denken dat die honderdduizenden mensen die nu overal ter wereld met een bordje met daarop “Je suis Charlie” of “Je suis Ahmed” staan te zwaaien, er zullen voor zorgen dat we in de toekomst nog enkel roze wolkjes aan het firmament zullen zien.
Door de gebeurtenissen van de afgelopen dagen zijn de trendvoorspellingen die anders in deze periode van het jaar centraal staan, wat ondergesneeuwd geraakt. Daarbij was er alvast één die eigenlijk al meteen bevestiging heeft gekregen. De bekende Nederlandse trendwatcher Hilde Roothart van het bureau Trendslator slaat immers spijkers met koppen als ze zegt dat we in een post-kapitalistische maatschappij leven waarin de mondiale problemen waarmee we worden geconfronteerd te groot en complex zijn om te worden opgelost door overheden of instellingen. Is dat niet precies wat de terreuraanslagen van deze week hebben aangetoond? Onze economische, politieke, technologische en sociale systemen moeten volgens Roodhart worden heroverwogen en opnieuw uitgevonden. En dat zal alleen maar lukken als we aan hetzelfde zeel trekken. Delen is het nieuwe hebben. Het delen van inhoud, maar ook van emoties, zoals we deze week hebben gezien. En eendracht maakt macht. Zoals we met het bordje “Je suis Charlie” schouder aan schouder staan om onze verontwaardiging en ons medeleven te tonen, zo zullen we ook schouder aan schouder moeten staan om andere problemen op te lossen. Collaborative Economy, Conscious Capitalism, Holacracy en Circular Economy zijn manieren om toch maar weer in een betere toekomst te geloven. Maar we moeten die zelf, samen met anderen, in handen nemen.
Dankzij onze smartphone en Instagram zijn we allemaal fotografen geworden, dankzij Twitter zijn we allemaal schrijver geworden en dankzij Uber kunnen we allemaal taxichauffeur zijn. We hebben jammer genoeg ook moeten tonen dat we allemaal Charlie zijn. Het komt er nu op aan dat niet te vergeten als straks weer een andere gebeurtenis al onze aandacht opeist.
Gelukkig zijn er nog heel veel mensen die niet wanhopen, die blijven vooruitdenken, die de wil, de energie en de kracht hebben om zichzelf opnieuw uit te vinden, verder te kijken dan de horizon en nieuwe manieren van denken in daden omzetten. Geert Degrande
